De afgelopen weken waren er op veel percelen slapende bieten zichtbaar. Dit werd op een aantal percelen veroorzaakt door aantasting van het bietencysteaaltje (BCA) (foto 1). Niet alleen slapende bieten, maar ook bieten met gele bladeren en sterk in groei achterblijvende planten zijn symptomen van aantasting door deze aaltjes. In dit bericht meer informatie over de schade, levenscyclus en de beheersing van schade.
Foto 1. De aanhoudende droogte en aantasting van bietencysteaaltjes hebben op dit perceel gezorgd voor slapende bieten.
Aanhoudende droogte en opbrengstderving
Vanwege de droge zomer kan zelfs een lage BCA-besmetting al invloed hebben op de opbrengst. De schade uit zich voornamelijk in vermindering van het wortelgewicht. Een hoge besmetting kan zelfs leiden tot wel 50% opbrengstreductie. Door versterkte zijwortelvorming kan tijdens de oogst ook de hoeveelheid grondtarra toenemen. Daarnaast treedt er vaak magnesiumgebrek op en kan de aantasting door verticillium worden versterkt. Suikergehalte en winbaarheid worden daarentegen zelden beïnvloed.
Levenscyclus
In het voorjaar komen de larven uit de cysten en dingen ze vervolgens jonge bietenwortels in. Hier ontwikkelen de aaltjes zicht tot mannetjes en vrouwtjes. Bij zowel witte als gele bietencysteaaltjes zwellen de vrouwtjes op en zijn ze zichtbaar als witte, citroenvormige speldenkoppen op de bietenwortels (foto 2). Uiteindelijk rijpen de cysten af, komen los van de wortel en blijven deze achter in de bodem. Vanwege de hoge temperaturen dit jaar en de lengte van het teeltseizoen hebben zich wel 4 generaties kunnen ontwikkelen. De uiteindelijke vermeerdering is per perceel verschillend vanwege het lutumgehalte van de grond, het aantal antagonisten, de begin besmetting, temperatuur en vochtgehalte. Aaltjes van het gele en witte bietencysteaaltje kunnen zich sterk vermeerderen op waardplanten, voor witte bietencysteaaltjes kan dit kan uitgerekend worden met de applicatie ‘witte bietencysteaaltjesmanagement’.
Foto 2. Bietencysteaaltjes zijn te herkennen als witte of gele, citroenvormige speldenkoppen op de bietenwortels.
Beheersing
Om opbrengstderving in de komende bietenteelt te voorkomen, kunnen een aantal maatregelen worden getroffen:
- Het nemen van een grondmonster
Door iedere 1-2 hectare te bemonsteren, kan in kaart worden gebracht of en waar een besmetting met witte of gele bietencysteaaltjes zich op een perceel bevindt. Ook de ernst van de besmetting wordt dan vastgesteld. Het nemen van een grondmonster kan in principe in de periode tussen de teelt van het gewas van dit jaar en de bieten volgend jaar. Tenzij dit jaar een waardplant zoals spruiten of kool wordt geteeld, dan is het beter om het nemen van een grondmonster uit te stellen. - De teelt van een resistente groenbemester (gele mosterd of bladrammenas) voorafgaand aan de bietenteelt
Omdat deze groenbemesters actief larven uit de cysten lokken, kunnen ze tot wel 35% extra uitzieking van de cysten zorgen. Het effect is het grootst wanneer de groenbemester direct na een vroegruimend gewas wordt gezaaid. Daarnaast spelen de weersomstandigheden, ontwikkeling van het gewas en de lengte van de teelt een belangrijke rol. - Een ruimere vruchtwisseling met niet waardplanten
Door een ruimere vruchtwisseling wordt ieder jaar het aantal vitale cysten sterk gereduceerd. Het aantal witte bietencysteaaltjes kan na een teelt met niet-waardplant met 30% afnemen. Bij het gele bietencysteaaltje kan de uitzieking tot wel 80% oplopen. De waardplanten voor gele en witte bietencysteaaltjes zijn onder andere terug te vinden in het aaltjesschema van WUR en in de IRS-teelthandleiding. - De teelt van partieel resistente (tolerante) rassen
Om opbrengstderving te voorkomen, kan er een partieel resistent (ook wel tolerant genoemd) bietenras geteeld worden. Dit is al rendabel bij een aantoonbare besmetting uit grondbemonstering en zorgt tevens voor minder vermeerdering dan bij de teelt van een vatbaar bietenras. Uit onderzoek is gebleken bij een waardplantrotatie van 1 op 4 of ruimer voor gele bietencysteaaltjes en 1 op 6 of ruimer voor witte bietencysteaaltjes de aantallen aaltjes beheersbaar zijn en teelt van tolerante rassen niet strikt noodzakelijk is.
