Geelverkleuring kent diverse oorzaken

In suikerbieten kunnen veel verschillende kleuren geel in suikerbieten voorkomen. Momenteel krijgen we veel meldingen van verwelkingsziekte/verticillium. Naast deze vergeling, is er ook vergeling te zien door nutriëntengebrek, bodemschimmels, aaltjes, rhizomanie, wantsenschade en dit jaar in mindere mate vergelingsziekte. Dit bericht geeft een overzicht van de meest voorkomende oorzaken van gele bietenbladeren in september.

Vergeling kan op diverse manieren zichtbaar zijn. Zo kan het pleksgewijs voorkomen, over het hele perceel, op individuele planten, of langs bomen of bossen. De plekken waar de symptomen op een perceel aanwezig zijn, maar ook de symptomen aan de bladeren zelf, geven belangrijke informatie om de verschillende oorzaken van elkaar te kunnen onderscheiden. Bij verkleuring van de bladeren is het aan te raden om voorzichtig met een spade de bieten uit de grond te halen en ook de wortels te bekijken op aanwezige symptomen.

Individuele planten
Bij verkleuring van individuele planten betreft het meestal aantasting door rhizomanie of wantsen. Bij rhizomanie worden de planten lichtgroen van kleur (foto 1). De rhizomaniesymptomen zijn (licht)geel blad met een gestrekte, steile bladsteel, waardoor de bladeren meestal boven het gewas uitsteken. Echter, als er veel blinkers bij elkaar staan, vallen ze veel minder goed op. 

Wantsenschade is vaak zichtbaar in de buurt van bomen en bossen. Wantsen prikken de bladeren aan, waarbij vooral de bladtoppen geelverkleuren en op de achterzijde zwarte streepjes zichtbaar zijn in de hoofdnerf (foto 2).


Foto 1. Een blinker veroorzaakt door rhizomanie. Kenmerkend voor rhizomanie zijn individuele planten in het perceel met lichtgroen blad. Doordat de bladstelen van aangetaste bieten langer zijn, steken ze vaak boven de andere bieten uit. Aan de wortels is een insnoering zichtbaar en een wortelbaard. Bij het doorsnijden van de wortelpunt zijn vaak bruine vaatbundels zichtbaar. 

 


Foto 2. Een blad dat is aangetast door wantsen is te herkennen aan de gele bladpunt. Vaak zijn er vergroeiingen zichtbaar en zijn er zwarte plekken op de achterzijde van de hoofdnerf te zien. Dit zijn de plaatsen waar de wants het blad heeft aangeprikt.

Planten of plekken vergelingsziekte
Dit jaar zien we minder planten met vergelingsziekte. Planten met vergelingsziekte kunnen solitair voorkomen op een bietenperceel of in ronde plekken. Vergelingsziekte wordt veroorzaakt door de virussen BYV, BMYV en BChV en wordt hoofdzakelijk overgebracht door de groene perzikluis en de sjalottenluis. Symptomen worden ongeveer 6 tot 8 weken na infectie zichtbaar. In het begin worden de planten lichter van kleur en kleuren vervolgens geel. Het schadebeeld lijkt dan sterk op magnesiumgebrek (zie hieronder). Planten met vergelingsziekte voelen echter leerachtig aan, daarnaast zijn de bladeren dikker en brozer dan bij magnesiumgebrek. Bij planten die zijn aangetast door vergelingsziekte, kleuren alléén de bladeren geel, die jonger zijn dan het blad waarop de infectie heeft plaatsgevonden. 


Foto 3. Een afgeronde plek met gele bieten veroorzaakt door vergelingsziekte. Dit wordt veroorzaakt door de virussen BYV, BMYV of BChV, die worden overgebracht door groene perzikluizen of sjalottenluizen.

Magnesium- en kaliumgebrek
Gebreksziekten, zoals magnesium- en kaliumgebrek kunnen ook voor geelverkleuring van de bladeren zorgen. Bij magnesiumgebrek (foto 4 en 5) betreft het vaak geelverkleuring tussen de nerven. Bij kaliumgebrek krullen de bladranden naar binnen, verkleuren eerst bleekgeel en sterven daarna af, terwijl de rest van het blad juist donkergroen van kleur is (foto 6). Zie ook de teelthandleiding 4.5 Kaliumbemesting en 4.7 Magnesiumbemesting.


Foto 4. Gebreksziekten kunnen pleksgewijs voorkomen, maar ook over het hele perceel. Op deze foto is magnesiumgebrek te zien. Doordat de bieten ondergronds zijn aangetast door bietencysteaaltjes of wortelknobbelaaltjes is de opname van nutriënten beperkt. Graaf daarom enkele bieten voorzichtig uit om de oorzaak te vinden. Zijn aaltjes de oorzaak dan heeft een nutriëntengift op dit moment geen toegevoegde waarde. 


Foto 5. Magnesiumgebrek kenmerkt zich door geelverkleuring tussen de nerven, die later bruin kleurt doordat de secundaire schimmel Alternaria alternata de bladeren binnendringt.

Foto 6. Kaliumgebrek kenmerkt zich door het geel worden van alleen de bladranden, die vervolgens bruin kleuren en naar binnen toe oprollen. De rest van de bladschijf blijft daarbij opvallend donkergroen.

Geel blad door wortelaantastingen
Als de wortel is aangetast, ontstaan vaak allerlei gebreken aan de bladeren bovengronds (foto 4 en 5). Daarnaast kan ook de bodemschimmel verticillium makkelijker binnendringen, waardoor verwelkingsziekte kan optreden (foto 8).

Er zijn ook diverse ziekten en plagen die de wortel aantasten, zoals:


Foto 7. Aantasting door rhizoctonia kan leiden tot wortelrot, waardoor bladeren gebreken gaan vertonen en geel kleuren. In het beginstadium kenmerkt rhizoctonia zich doordat op de wortels kleine, zeer ronde zwarte plekken zichtbaar zijn.

 
Foto 8. Symptomen veroorzaakt door stengelaaltjes (Ditylenchus dipsaci) zijn soms al vroeg in het voorjaar waar te nemen. Als ze vroeg in het seizoen de plant binnendringen, veroorzaken ze gedraaide bladstelen, meerkoppigheid en gezwollen en misvormde bladeren. Deze schade is eenvoudig te verwarren met verkleving en misvorming door herbicidenschade, bijvoorbeeld door ethofumesaat.


Foto 9. Vertakkingen en knobbels op de wortels door een extreme hoge druk van wortelknobbelaaltjes. Door de verstoorde wortelgroei is de opname van nutriënten beperkt, waardoor ook de bladeren geel kunnen kleuren.


Foto 10. Verwelkingsziekte door Verticillium dahliae komt vaak voor bij bieten die zijn aangetast door aaltjes. Verwelkingsziekte kenmerkt zich door eenzijdige vergeling (rechts of links) van de bladeren, waarbij de bladeren later gedeeltelijk slap gaan hangen en verdorren. 

Ziekten-en-plagen-app
De applicatie Ziekten en Plagen is een handig hulpmiddel om de oorzaak van onder andere geelverkleuring vast te stellen. Meer informatie over nutriëntengebreken, ziekten en plagen en de beheersing ervan is ook te vinden in de Teelthandleiding Suikerbieten op www.irs.nl/teelthandleiding.

 

 

 

 

Contactpersonen

Elma Raaijmakers
Diagnostiek / nematoden / insecten
André van Valen
Bodem / bemesting / mechanisatie
Annet Doornenbal
Cichoreiteelt / bodemschimmels / virussen

Mogelijk ook interessant